جواد کارگر کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی:
تیراندازی در مراسمات عزا و عروسی کلید واژه ای فرهنگی یا ضد فرهنگی؟
برای اینکه بتوانیم رفتاری را در قالب فرهنگ تعریف کنیم و آن را در زُمره این واژه قلمداد کنیم ابتدا باید فرهنگ را تعریف کنیم.
فرهنگ:عبار است از ارزش های اجتماعی و هنجارهای موجود در جوامع بشری و همچنین دانش، باورها،هنر ها،قوانین( آداب و رسوم) و عادت های افراد در یک گروه یا جامعه است.
با توجه به این تعریف عام تیراندازی در مراسمات در بیشتر نقاط کشور از قدیم الایام به عنوان یک رسم و رسوم و یک عادت تبدیل شده است که به مرور زمان و تکرار آن تبدیل به یک فرهنگ در میان مردم و قبایل شده است.
برخی آداب و رسوم در میان ایرانیان از دیرباز وجود داشته که یکی از آنها همین تیراندازی در مراسمات است که به سنت و آیینی با پیامدهای جبران ناپذیر تبدیل گشته است و شاید به جرات بتوان گفت جزء اصولی است که اختیار حذف و تغییر آن از دست ما خارج شده است و حتی با سخت گیری قانونگذار شاهد تکرار این رسم قدیمی هستیم که گاهی متاسفانه منجر به قتل یا نقص عضو افراد می شود.
حال بگذریم از اینکه عده ای اعتقاد دارند این رفتار علامت و نشانه ای است که در فلان مکان یا آبادی یا شهر مراسم عزا و شادی برپاست یا عده‌ای نیز این عمل را ابراز علاقه،لطف و هدیه از طرف شخص شلیک کننده به صاحب مراسم می‌دانند،اما واقعاً چنین هدیه و علاقه و اعلام مراسم شادی یا عزا به این شکل همیشه بدون خطر و تلفات تمام میشود؟
متاسفانه با توجه به آمار و خبرهای روزانه و هفتگی شاهد هستیم که شخص آیا اشخاصی با چنین رسم ماندگاری از دوره ها و سنوات قدیم چه زن چه مرد ، چه کودک و حتی عروس و داماد به صورت دلخراش کشته می شوند و شیرینی مراسم شادی برای همیشه تلخ و تلخی مراسمات عزا برای همیشه به یادگار می ماند.
اما شاید سوال پیش بیاید که ریشه این رفتار از حیث روانشناسی کجاست و آیا دلیل خاصی دارد که افراد مرتکب چنین رفتاری می شوند؟
علت پافشاری بر اجرای این مراسم غلط از گذشته تا امروز با این همه خسارت جانی و مالی چیست؟
متاسفانه و به جرات می‌توان گفت که ریشه اصلی این عادت غلط در چشم و هم چشمی و به زبان عامیانه به رُخ کشیدن بزرگی و شلوغی مراسم نسبت به مراسمات دیگران است و هرچقدر سلاح بیشتری تدارک دیده شود و شلیک بیشتری انجام شود ماندگاری آن مراسم برای سالهای سال در ذهن مردم بیشتر نقش می بندد.
گاهی با تیراندازی در مراسم عزای شخصی که سرشناس بوده میخواهیم بزرگی و اقتدار آن شخص را به همه ثابت کنیم اما متاسفانه غافل از این موضوع هستیم که چه بسیار افراد بزرگ و سرشناس فوت شدند و هیچ شخصی به احترام آن متوفی و مردم حاضر در مراسم حاضر نشد که تن به انجام رسم تیراندازی بدهد و چه بسیار آن را یک نوع بی احترامی به متوفی و حاضرین می دانستند و با این کار مستقیم به قانون نیز احترام می‌گذاشتند.
اما سوال و نکته مهم بعدی اینکه آیا سران قبایل، صاحبان مراسم، بزرگان و ریش سفیدان یک قبیله و طایفه تا چه حد می توانند از انجام چنین رفتار پرخطری جلوگیری کنند؟
جواب آن بسیار ساده و واضح است که انجام یا عدم انجام چنین عملی به طور کلی و قطعی بستگی به بزرگان و سران قبایل دارد،همانگونه که در اکثر موضوعات اجتماعی و قبیله ای بزرگان و سران جمع می شوند و موضوع را حل و فصل می کند.
این بزرگان باید با همکاری دولت، نیروی انتظامی، دادگستری، سپاه و سایر ارگانها علی الخصوص نماینده ولی فقیه نسبت به جلسات مکرر و هم اندیشی در خصوص توقف و پایان این رسم غلط و شوم اقدام و عهدنامه ای را امضا کنند که بزرگان و سران قبایل با صاحبان مراسمات عزا و عروسی به طور قطعیت و جدی اتمام حجت کنند که هیچ فردی حق انجام تیراندازی در مراسمات را ندارد و آن را طی یک مراسمی با حضور جوانان در قبیله خود برای همیشه به فراموشی بسپارند.
بنابراین هیچ عامل و قوه فشار و قانونی به اندازه بزرگان یک محل و طایفه نمیتواند ریشه چنین اقدامی را برای همیشه خشک نماید.
اما نوبت آن رسیده که بررسی کنیم نظر قانون در این خصوص چیست و چه راهکار و مجازات هایی در نظر گرفته و آیا جُرم انگاری این عمل و تشکیل پرونده قضایی مقتدر با مرتکبان چنین رسم و رسوم غلطی تاکنون جواب داده است یا خیر؟
بنا به تعریف قانون از جرم هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود.
همه ما می دانیم که دست به سلاح بردن، تیراندازی، حمل و نگهداری سلاح و مهمات در قانون جزایی ایران جرم و مجازات های سنگین حتی اعدام پیش‌بینی شده است.
در قانون مجازات اسلامی تیراندازی در مراسمات به صورت مجزا جرم انگاری نشده است بلکه محاکم قضایی ایران عمل مرتکب را به شرطی که منجر به قتل دیگری نشود(فقط تیراندازی) در قالب ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی آورده و متهم را مجازات می کنند.
طبق ماده فوق الذکر هرکسی با هیاهو و جنجال یا حرکات غیر متعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از کسب و کار باز دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
در صورتی که در تیراندازی منجر به قتل شود حسب تعریف قانونگذار از جنایات عمدی یا شبه عمدی عمل مرتکب را مجرمانه و مجازات مناسب قانونی در نظر انتظار مرتکب خواهد بود که بعضا قصاص،پرداخت دیه با تقاضای مجنی علیه(آسیب دیده از جرم) یا اولیا دم و یا جزای نقدی خاص پرونده قضایی و مستقیم به عنوان مجازات توسط دادگاه صادر خواهد شد.
نتیجه گیری:
رفتار و رسم و رسوم تیراندازی از سالهای خیلی دور متاسفانه شکل گرفته و قربانیان بسیاری را داشته و تاکنون نیز ادامه دارد.
در هر مکان و نقطه از این کشور که سُنتی تر، قبیله‌ای و عشیره ای زندگی می کنند بیشتر شاهد وقوع چنین رفتار مجرمانه هستیم.
هیچ نهاد، قانون و مرجع قضایی جزء سران قبایل، بزرگان و ریش سفیدان با همکاری مسئولان عالی آن استان نمی تواند به انجام و ارتکاب این عمل پایان دهد.
از صاحبان مراسم چه شادی و چه عزا خواهشمندیم افرادی که قصد تیراندازی دارند را شناسایی و با آنها صحبت کنند و پیمان ببندند که هیچ تیری و شلیکی برای مراسم آنها صورت نگیرد و در صورت وقوع تمامی عواقب شوم و تلخ آن بر عهده مرتکب خواهد بود.
نیروی انتظامی با همکاری و کسب دستور از مقام قضایی نسبت به کشفیات بیشتر از سلاح و مهمات اقدام نماید.
همچنین قانونگذار باید تیراندازی در مراسمات را به صورت یک جُرم علیحده(به تنهایی)و مجزا جُرم انگاری کند و ضمانت اجرایی قوی و سنگینی در نظر بگیرد تا اشخاصی که قصد چنین عمل مجرمانه‌ای را دارند از ترس شدت برخورد قضایی و انتظامی مرتکب چنین رفتار پرخطری نشوند.
انتهای پیام/س
